Mammaaksa Oromoo

​​

• Kan akka Fardaa nyaatu gaafa akka namaa nyaatu du'a

• Garaacha dheedhii garaatti beeki

• Midhaan warra raatuu bona bona nyaatu

• Haadha hinqabdu hakkoof boochi/boossi

• Keessuma qamalee raafuu kessati argu

• Hiyyeessa boo'icha hin gorsani hinnuu jalleesee naqa

• Sareen sarbaa hinqabdu Muka arbaa hin yaabbattu; gadheen qalbii hinqabdu kan darbe hin yaadatu

• "Kan lafatti wal hin taane muka waliin hin koru"

• "fincaan lukkuu kan arge haa himuu"

• "durattuu durii maalayyaa waaqoo lama tahe" "arrumaa salaattee arrumaa maraatte" "yaanni karaa hin dhaleessu"

• "qilleensarratti mana hin ijaaran"

• Dhugaan ni qallatt malee hin cittu"

• "Osoo gubadhuu kolfa jette akaayiin" "Eboo darbatanii jinfuu hin qabatan"

• "Akka cabanitti hokkolan" "Ni turra malee ni urra jette boonbiin" "alaa manatti galan"

• "kokkolfaa nama nyaatti gonfaan"

• "katuffatantu ardaa dhaala"

• "Bara barri argate buqqeetu dhagaa cabsa"

• "harreen fe'aa barbaaddu ufiin ooydaa dhufti"

• "Sooqidda ofii jettu mi'aayi anaa jettu dhagaa tahi"

• "Kormi biyya ofiitti bookkisu biyya ormaatti ni mar'ata"

• "Qeerrensa eegee hin qaban qaban gad hin dhiisan"

• "Muka biyya jiruun mana ijaaran"

• "Haatee durbaa jennaan dur kaa jedhe mucaan"

• "Ka bira dhahan hin beekne isaa dhahan hin beeku"

• "Galle jette lafoon farda jala galtee"

• "Hadaamii ollaa hagamsaa imimmaan irraa hin qooru"

• "Baddu baddi malee ija hin dhiqan saree"

• "Worruma keennaa harreen hin taane jedhe namichi booyyee ari'ee"

• Iilkaan mutaan seene budaan seene" "Moluu tiyya boruufuu si'abdadhe" jedhe jaarsi aduun mtaa dhoofte.

• "Garaa ofiituu wollaalaaf heexoo itti dhugani"

• "Suuta ejjatan suuta qoreen nama woraanti"

• "Bor ni agarta jennaan edana akkamitti bulee jedhe ballaan"

• "Dhukkubni na'ajjeesuu hin jirre hamaaf tolaa addaan naaf baase"

• "Cabaan baqaqatti erkate"

• "Ija jirtu qorsa buusani"

• "Ka qotiyyoon iyyu qacceen iyyiti"

• "Ni ta'a jennaan harree qallee hin ta'u jennaan harree gannee"

• Ollaa fi dugdaan ka'an.

• Gonfoon calqaba baddeet dhoofnan kutaa hanqatte.

• Gogaa naaf hafaa jedhe waraabessi biyya isa hinbeekne dhaqee.

• Hriyaan garaa walii hin beekne malkaa ceetu maratti walkaksiifti.

• Hiriyaa garaa firaa gadheetuu garaa hiraa.

• Boriif boorri jiraa.

• Garbbittiin gargaarsa argatte majii dhoksittii.

• Hamman sii massakkare beettaa jennaan, hamman si tajjabee beettaa itti jedhe jedhu.

• Bitaan yaabanis mirgaan yaabanis waligeenyi kooradhumaa.

•  

• Sabab jette ballaan farda yaabdee.

• Ijoolleen gajee torbaa anatuu keessaa korma jedhee geerare namichii jedhama.

• Yaawaaq siifan ka’a, achumaanan gaayyaa koo fudhadha jette jaartiin Niitiin afaan kaa’a barte, kabaluuf jennaan afaan bante Sanyii ibiddaa daaratuu nama guba.(Hubadhaa!Mammaaksonni Oromoo kan ummata Oromooti.) Qeesii mataa sabbataa Amajaaja dabboo sanbataa jedhu

• Haalle luyyaa Yaa rabbi sooressa ajjeesi,

• Nyaannee dhugnaa jedhee abbateen taskaara yaade jedhuu.

• Aaki Jedhan waa tufan Mammaakan waa himan

• Miila lama qabaataniif muka lama hin Koran

• Qottoon maal nu godhe, kan nu miidhe muka keenya isa jallate dha jedhan mukoonni jigan jedhan.

• Yoo hundumasaa dubbatan garaan duwwaatti hafa jedhan.

• Yaa marqaa si afuufuun si liqimsuuf jedhan.

• Ituu beeknuu hubaa wajjin nyaanna jette sareen jedhan.

• Mana eegaan bara eega jette sareen jedhan.

• Akka garaakoo jette sareen nama gararraan bishaan dhugdii jedhan.

• Biddeen nama quubsu eelee irratti beekuu jedhan.

• Akka abaluun sirbaan boquu nama jallisa jedhan.

• Akka abaluun sirbaan morma nama jallisa jedhan.

• Eee amma naaf ifee jedhe maraatan mana gubee.

• Lafa rukutanii maggaanyaa ofiin qixxeessu jedhan.

• Kopheen muka yaabdee seexanatu na kuffise jettaa jette seexanni jedhan.

• "Maqaan baduu mannaa, mataa baduu wayya" jette gondaan ciniintee haftee

• Ulfeessaniit ulfaatu jettet haati ilmaaf farda qabde.

• Firaan boonu malee firatti hin boonan.

• Harreen ofiifuu hingaltuu loon galchitiiree?

• Midhaan dura facaasan sinbirri nyaattet nama dura dubbate namni komata.

• ol kaayan malee olka’aniif hin fuudhan!

• Boru hin beeneen qodaan bukoo ishee lama!

• Argaa toleef goromsi hin ottoomu!

• Sareen namaan buluuf udaan namaa nyaati!

• Kan kunootii hiin argine kuunnotii hin argu!

• Kan harree hin qabne gaangee tuffata!

• Abbaan daadhii dhugeef ilma afaan hin urgaayu!

• Akka ormaa sirbaan morma nama jallissa!

• Kana ceenaan lagin hin jiru jette haatikoo!

• Akka jedhan dhageetee shaniin gufufaan deete!

• Harkaan dhaabanii barbareen nama gubdi!

• Taakuu dhiiftee dhundhuma deemti!

• Wolalaan bishaan biratti dheebota!

• Wol jaalateef lafoon woli hin hudeeltu!

• Namin lafarratti wol shaku muka woliin hin koru!

• Morki baduu mannaa mormi cituu woyya!

• Akka ija tiyyaa maaltu naaf kajeela jete sareen!

• Gaafa maal nyaanna jedhan damma nyaatan!

• Hirribin hiryaa du’aati!

• Afaaniin sheekuseen lukaan gara mukaa!

• Afaan lafa taa’u lafee alansha!

• Horiin deegaa qilee irra dheeda!

• Lafa itti hin deebine maqaaf hin badadan!

• Bishaan malaan woddan!

• Baraan barruu horan!

• Dhugaan hin qaldhatti malee hin cittu!

• Jaarsi du’uu ka’e si hin abaarin daa’imni guddatu si hin jibbin!

• Waaqatu nu eega jedhanii balbala banaa hin bulan!

• Hin ta’a jennee saganee woma ta’uu dhabne!

• Hin taane kristinaan Badhaanee!

• Guddateef dubbii harretti hin fe’an!

• Qaallu salphattu nama du’utti waaman!

• Graan badaan waan nyaatan nama himsiisa “jedhe abbaan kiyya”!

• Harkaan dhaabatan lukaan dhiitan!

• Ka Arba ajjeese furrii hin baafatuu?

• Waanyoon yoo kufan waan caban nama seeti!

• Namni Farda koorse galgala kooraa baata!

• Farda hidhatan machiin tolti!

• Gowwaa sobii Qaroo qeensaan qabi!

• Karaan dheeraan lubbuu nama dheeressa!

• Soddaa jiruu sanuu balbala jiruu wol hin lolan!

•  

• Aak jedhan waa tufan mammaakan waa himan.

• Olkaayaniif malee ol ka'aniif hin fuudhan.

• Haati hattuun intala hin amantu.

• Abbaa gabaabaa ijoolleen hiriyyaa seeti.

• Abbaan daadhii dhugeef ilma afaan hin urgaayu.

• Abbaan iyyatu malee ollaan hin birmatu.

• Horii abaan gaafa cabse ollaan ija jaamsa.

• Haadha laalii intala fuudhi.ijaaran"

• Baraaf furgugoo gad jedhani jala darban.

• Duutu duuti malee saree ija hin dhiqan.

• soddaan sodaa dha.

• walii galan alaa galan.

• ol kaayan ol ka'ani fuudhan.

• duuti biyyaa wajji hirriba.

• namni mana tokko ijaaru citaa wal hin saamu.

• Namni ija tokko qabu cirrachaan hin taphatu.

• Abbaan of dhahu of hindandamu.

• Horii abbaan gaafa cabse ollaan ija jaamsa.

• Heeruma dharraanee(hawwinee) heerumnaan rarraane (rakkannee)

• Asuu oolle jette tan heerumaaf muddamte”

• Takkattii qayyannee taduraa hanqannee  ykn takkaa qayyannee lukaa gubanne

• Bakka dhiiganii hin fiigan.

• Kana muranii kamiin fincaayan jette haati manaa inni ofirraa mura jennaan.

• Kaanittuu abbaa argadhu jette haati intalaan.

• Intalti ariifattuun haadha ciniinsuubarsiifti

• Akka beekutti dhalaa(dahaa) nadhiisaa jette intalti harka namaa diddu

• Sirbaaf bayanii morma hin dhofatan jettee intalti waa hin saalfannee.

• Akka ebaluutti sirbaan morma nama jallifti jette intalti qalbii qabdu.

• Mucaa deenna malee mucaa hin geennu jette intalti of tuffatte.

• Wol  akkeessee ollaan marqa balleesse jette intalti ofiin bultun .

• Akka aadaa teennaa gaara gubbaa baanee teenna jedhe harmi dubartootaa.

• 
  Ati baldi ta dhiirsa ka’imaa jette intalti abbaan manaa isii jaarsaa.

• (Baldu : ashuu,qoosuu,taphachuu, busheesuu)

• Har’allee moo jette haati ijoolleen beelofne (shoomofne) jennaan isiin bakka cidhaatii quuftee waan galteef

• Ani ufiif hin jennee, mucaan keessan ka hangafaa sun fuudha hin geennee? jette intalti mucaa kajeelte.

• Soddaa fi dayma hin duudhatan.

• Osoo dhukubsataan jiru, fayyaalessi du’a.

• Ana bakki na dhukubu asii mitii maraafuu bakkuma gooftaan kiyya jedhe san kooba jette bookeen.

• Makkitu malee makkaa hin hajjan

• (Makkitu : naamaaf mijooftu/mijaa’u)

• Akka dida’aa fi akka didanaatti na galchi

• Daalun xaraan kaanu tara.

• Maali fardi ni maraatee?” jedhe waraabessi ari’ee dadhabnaan.

• Mucaan du’aaf dhalate wareegaan hin guddatu

• “Yaa anaa durii” jette cirrin fadrdarraa kuftee.

• “Akka ganamaa seetee narra hin ejjetiin” jette sokoruun.

• “Bagan si’arge” jennaan,” bagan si hin dhokatiin “jedhe hattuun abbaamanaatiin.

• Jooraa ooltus sareen waan hin jirre hin fuutu.

• “Osoo wajjiin gallee hoolaa, walii qallee” jette jeedalli sareen.

• “Takkuman kufee, suutan ka’a” jette jaartiin.

• “Hamma Ija kooti eenyutu naaf kajeela?” jette sareen

• “Dubbiin mammaaksa hin qabnee mannaa ittoo sogidda hin qabne wayya”

• “Jarjaranif Abbaa dura hin dhalatan”

• “Aartu qotadhu” jedhe namichi saree biddeen dhoowwatee.

• “Ajjeechaarra sukkuummaan sodaadha” jette tafkin.

• Of-jajjuun loon lamaa, tikseen kuma lama.

• “Nama fardaan barbaadan lafoo argatu”

• “Sangaan biyya ofiitti bookkisu, biyya ormaatti ni mar’ata”

• “Silaa dhufa hin ooluu, kajeelaa dura waami”

• Dhamaatuun dhama raaftee “weessootu na dide” jetti

• “Ijjii fi ijoolleen tika baddi”

• “Bagan si’arge” jennaan,”bagan si hin dhokatiin” jedhe hattuun abbaamanaatiin.

• Dhamaatuun dhama raaftee “weessootu na dide” jetti.

• “Bagan si’arge” jennaan,” bagan si hin dhokatiin” jedhe hattuun abbaamanaatiin.

• “Dhabaaf malee fooniif nu uume” jette sareen.

• Sangaan biyya ofiitti bookkisu, biyya ormaatti ni mar’ata.

• “Oduuf na qalani” jette lukkuun.

• Cubbuun bishaanii harka buleen nama nyaachisa.

• Kan nyaatee fi kan kaate waa jalaa baha.

• Jaamtu jaamti malee saree ija hin dhiqani.

• Haati hattu intala hin amantu.

• Namni mana ijaaru daboo namaa hin oolu.

• Buddeena nama quubsu eelee irra ti beekani.

• Keessa marqaa boojjitootu beeka.

• “Kan dandeessu dhaani” jennaan gowwaan galee niitii dhaane.

• Kan magaalaan dhageesse gowwaan galee niitii dhokse.

• “Waan jaalatan nyaatanii waan jibban namaa kennani” jedhe waraabessi.

• Abba hin qabdu akaakyuuf boochi

• Abbaa iyyu malee ollaan namaa hin birmatu

• Abbaan damma nyaateef ilma hafaan hin mi’aawu

• Abbaatu of mara jedhe bofti hantuuta liqimsee

• Abjuun bara beelaa buddeena abjoota

• Addaggeen hamma lafa irra ejjettu nama irra ejjetti

• Afaan dubbii bare bulluqa alanfata

• Afaan gaariin afaa gaarii caala

• Afaanii bahee gooftaa namaa ta’a

• Akka madaa qubaa, yaadni garaa guba

• Akka abalun sirbaan boquu nama jallisa

• Akkuma cabannitti okkolu

• Akukkuun yeroo argate dhakaa cabsa

• Alanfadhuuti gara fira keetti garagalii liqimsi

• ama of komatu namni hin komatu

• Amartiin namaa hin taane quba namaa hin uriin

• Ana haa nyaatuun beela hin baasu

• Ani hin hanbifne, ati hin qalbifne

• arrabni lafee hin qabdu lafee nama cabsiti

• Asiin dhihoon karaa nama busha

• “Aseennaa natu dide, kennaa warratu dide otoo nabutanii maal ta’a laata”,jette intalli haftuun

• Badduun fira ishee yoo hamattee, baddubaatuun niiti ishee hamatti

• Bakkka oolan irra bakka bulan wayya

• Bakka kufte osoo hin taane, bakka mucucaatte bari

• Balaliitee balaliite allaattiin lafa hin hanqattu

• Bara bofti nama nyaate lootuun nama kajeelti!!

• Bara dhibee bishaan muka namatti yaaba

• Bara fuggisoo harreen gara mana, sareen gara margaa

• Barri gangalata fardaati

• Beekaan namaa afaan cufata malee hulaa hin cufatu

• Biddeena nama quubsu eelee irratti beeku

• Billaachi otoo ofii hin uffatiin dhakaatti uffisti

• Bishaan gu’a gahe nama hin nyaatiin, namni du’a gahe si hin abaariin

• Bishaan maaltu goosa jennaan waan achi keessa jiru gaafadhu jedhe

• Bishingaan otoo gubattuu kofalti

• Boru hin beekneen qad-bukoon ishee lama

• Boftii fi raachi hanga ganni darbutti wal faana jiraattu

• Bulbuluma bulbuli hangan dhugu anuu beeka

• Buna lubbuuf xaaxa’u warri naa tolii kadhatu

• Cabsituun tulluu amaaraatiin giraancee jetti

• Citaan tokko luqqaasaniif manni hin dhimmisu

• Dabeessa uleen (jirmi) shani

• Daddaftee na dhungateef dhirsa naa hin taatu jette sanyoon

• Dawaa ofii beekan namaa kudhaamu

• Deegan malee waqayyo hin beekani

• dhalli namaa otoo nyaattu diida laalti

• Dhirsi hamaan maaf hin nyaatiin jedha niitii dhaan

• Dhirsaa fi niitiin muka tokko irraa muramu

• Dugda hin dhungatan, hunda hin dubbatani

• Durbaa fi jiboota garaa gogaa lenjisu

• Iyyuuf bakkeen naguma, dhiisuuf laphee na guba

• Dhuufuun waliin mari’atanii dhuufan hin ajooftu

• Diimina haaduun nyaatani,diimaa arrabaan nyaatu

• Dinnichi bakka gobbitetti hordaa cabsiti

• Doqnaa fi garbuu sukkuumanii nyaatu

• Du’aan dhuufaa jennaan kan bokoke dhiisaa jedhe

• Dubbii baha hin dhorkani galma malee

• Dubbii jaarsaa ganama didanii galgala itti deebi’ani

• Duulli biyya wajjinii godaansa

• Eeboo darbatanii jinfuu hin qabatani

• Edda waraabessi darbee sareen dutti

• Fagaatan malee mi’aa biyyaa hin beekani

• Farda kophaa fiiguu fi nama kophaa himatu hin amaniin

• Firri gara firaa jennaan kal’een gara loonii jette

• Foon lafa jira allaatti samii irraa wal lolti

• foon lakkayi jennaan rajijjin tokko jedhe

• fokkisaan nama qabata malee nama hin kadhatu

• Fuula na tolchi beekumsi ollaa irraa argamaa jette intalli

• Gaangeen abbaan kee eenyu jennaan eessumni koo farda jette

• Gaangoonn haada kutte jennaan oftti jabeessite jedhani

• Gabaan fira dhaba malee nama dhabinsa hin iyyitu

• Galaanni bakka bulu hin beekne dhakaa gangalchee deema

• Gaalli yoom bade jennaan, gaafa morma dheeratu bade

• Gama sanaa garbuun biile (asheete) jennan warra sodaanne malee yoom argaa dhabne jedhe  jaldeessi

• Gamna gowomsuun jibba dabalachuu dha

• Ganaman bahani waaqa jalaahin bahani

• Gara barii ni dukkanaa’a

• Garaa dhiibuu irra miila dhiibuu wayya

• Garbittii lubbuuf walii gadi kaattu, warri qophinaafi se’u

• Jaalalli allaatti gara raqaatti nama geessa

• Gaashatti dhuufuun daalattii dha

• Gogaa duugduun yoo dadhabdu saree arisaa kaati

• Gola waaqayyoo itti nama hidhe lookoo malee ijaajju

• Goomattuuf goommanni hin margu

• Goondaan walqabattee laga ceeti

• Gowwaa wajjin hin haasa’iin bakka maleetti sitti odeessa, karaa jaldeesaa hin hordofiin halayyaa nama geessa

• Gowwaan ballessaa isaa irraa barat, gamni balleessaa gowwaa irraa barata

• Gowwaan bishaan keessa ijaajjee dheebota

• Gowwaan gaafa deege nagada

• Gubattee hin agarre ibiddatti gamti

• Guulaa hin bitiin jiilaa biti

• Gowwaa kofalchiisanii, ilkee lakawu

• Gowwaa fi bishaan gara itti jallisan deemu

• Haadha gabaabduu ijoolleen hiriyaa seeti

• haadha laalii intala fuudhi

• Haadha yoo garaa beekan ilmoo jalaa qabani

• Halagaa ilkaan adii, halangaan isaa sadi

• Hanqaaquu keessa huuba barbaada

• Haati ballaa (suuloo) ya bakkalcha koo jetti

• Haa hafuun biyya abbaa ofiitti nama hanbisa

• Haati hattuun intala hin amantu

• Haati hattuun intala hin amantu

• Haati kee bareeddi jennaan, karaa kana dhufti eegi jedhe

• Habbuuqqaa guddinaaf hin quufani

• Hagu dhiba jette sareen foksoo nyaatte

• Hagu dhiba jette sareen foksoo nyaattee

• Halagaa gaafa kolfaa fira gaafa golfaa

• Hantuunni hadha ishee jalatti gumbii uruu bartii

• Harka namaatiin ibidda qabaa hin sodaatani

• Harki dabaruu wal dhiqxi

• Harkaan Gudunfanii, Ilkaaniin Hiikkaa Dhaqu

• Harree ganama badee, galgala kur-kuriin hin argitu

• Harree hin qabnu, waraabessa wajjin wal hin lollu

• Kan harree hin qabne farda tuffata

• Harreen nyaattu na nyaadhu malee bishaan ol hin yaa’u jette waraabessaan

• Harreen yoo alaaktu malee yoo dhuuftu hin beektu

• Hidda malee xannachi hin dhiigu

• Hidda mukaa lolaan baaseetu, hidda dubbii farshoo (jimaa)n baase

• Hidhaa yoo tolcha, gadi garagalchanii baatu

• hin guddattuu jennaan baratu dhumee jedhe

• Hiriyaa malee dhaqanii gaggeessaa malee galu

• hiyyeessaf hin qalani kan qalame nyaata

• Hoodhu jennaan diddeetu lafa keenyaan hatte

• Hoolaan abbaa abdatte, diboo duuba bulchiti

• Hoolaan gaafa morma kutan samii(waaqa) arkiti

• Ija laafettiin durbaa obboleessaf dhalti

• Ijoollee bara quufaa munneen ibidda afuufa

• Ijoollee hamtuun yoo nyaataaf waaman ergaaf na waamu jettee diddi

• Ijoolleen abaa ishee dabeessa hin seetu

• Ijoolleen quufne hin jett, garaatu na dhukube jetti malee

• Ijoolleen quufne hin jettu beerri fayyaa bulle hin jettu

• Ijoolleen niitii fuute gaafa quuftu galchiti

• Ijoollee qananii fi farshoo qomocoraa warratu leellisa

• Ijoollee soressaa dhungachuun gabbarsuu fakkaatti

• Ilkaan waraabessaa lafee irratti sodaatu

• Ilmi akkoon guddiftu dudda duubaan laga ce’a

• Intalli bareedduun koomee milaatiin beekamti

• Intallii haati jajju hin heerumtu

• Itti hirkisaan kabaa hin ta’u

• Ittiin bulinnaa sareen udaan namaa nyaatti

• Jaamaan boru ijji keen ni banamti jennaan, edana akkamitin arka jedhe

• Jaarsi dhukuba qofaa hin aaduu, waan achisutu garaa jira

• Jaarsii fi qalqalloon guutuu malee hin dhaabatu

• Jabbiin hootu hin mar’attu

• Jaalalli jaldeessa yeroo fixeensaa garaa jalatti, yeroo bokkaa dugda irratti nama baatti

• Jaalala keessa adurreen ilmoo nyaatti

• Jaalalli allaatti gara raqaatti nama geessa

• Jarjaraan re’ee hin horu

• Jarjaraan waraabessaa gaafa ciniina

• Jibicha korma ta’u elmaa irratti beeku

• Jiraa ajjeesuun jalaa callisuu dha

• Kadhatanii galanii weddisaa hin daakani

• Kan abbaan gaafa cabse halagaan gatii cabsa

• Kan abbaan quba kaa’e oromi(namni, halagaan) dhumdhuma kaa’a

• Kan afaanii bahee fi kan muccaa bahehin deebi’u

• Kan bishaaan nyaate hoomacha qabata

• Kan citaa qabaa tokko namaa hin kennine mana bal’isii gorsiti

• Kan dandeessu dhaan jennaan gowwaan galee nitii dhaane Adaamiin ollaa hagamsaa jiru bara baraan boo’aa jiraata

• Kan gabaa dhagahe gowwaan galee niitii dhokse

• Kan hanna bare dooluutu sosso’a

• Kan hordaa natti fiiges, kan haaduun natti kaates bagan arge jette saani du’uuf edda fayyitee booda

• Kan humnaan lafaa hin kaane yaadaan Sudaanitti nagada

• Kan ilkaan dhalchu kormi hin dhalchu

• Kan namni nama arabsi irr, kan abbaan of arabsutu caala

• kan qabuuf dabali jennaan harreen laga geesse fincoofte

• Kan of jaju hin dogoggoru

• Kan quufe ni utaala, kan utaale ni caba

• Kan tolu fidi jennaan, sidaama biyya fide

• Kan tuffatantu nama caala, kan jibbanitu nama dhaala

• Kan tuta wajjin hin nyaanne hantuuta wajjin nyaatti

• Kan waaqni namaa kaa’e cululleen hin fudhattu

• Karaa foolii nun hin jedhani jette wacwacoon

• Karaan baheef maqaan bahe hin deebi’u

• Karaan sobaan darban, deebi’iitti nama dhiba

• Karaa dheeraa milatu gabaabsa, dubbii dheeraa jaarsatu gabaabsa

• Karaa fi halagaatu gargar nama baasa

• Keessummaan waan dhubbattu dhabde mucaa kee harma guusi jetti

• Keessummaan lolaa dha abbaatu dabarfata

• Keessa marqaa boojjitootu beeka

• Kijiba baranaa manna dhugaa bara egeree wayya

• Kokkolfaa haati goota hin seetu

• Kormi biyya isaatti bookkisu biyya namaatti ni mar’ata

• Kursii irra taa’anii muka hin hamatani

• Lafa rukuchuun yartuu ofiin qixxeessuu dha

• Lafa sooriin du’e baataatu garmaama

• Lafaa fuudhuutti ukaa nama bu’a

• Lafti abdatan sanyii nyaatee namni abdatan lammii nyaate

• Laga marqaa jennaan ijoolleen fal’aanaan yaate

• Lama na hin suufani jette jaartiin qullubbii hattee

• Leenci maal nyaata jennaan, liqeeffatte jedhe, maal kanfala jennaan, eenyu isa gaafata jedhe

• Lilmoon qaawwaa ishee hin agartu, qaawwaa namaa duuchiti

• Lukkuun(hindaaqqoon) haatee haateealbee ittiin qalan baafti

• Maa hin nyaatiin jedha dhirsi hamaan

• Maal haa baasuuf dhama raasu

• Mammaaksi tokko tokko dubbii fida tokko tokko dubbii fida

• Mana haadha koon dhaqa jettee goraa bira hin darbiin

• Mana karaa irra kessumaatu itti baayyata

• Manni Abbaan Gube Iyya Hin Qabu

• Maraataa fi sareen mana ofii hin wallalani

• Maraatuun jecha beektu, waan jettu garuu hin beektu

• Marqaa afuufuun sossobanii liqimsuufi

• Marqaan distii badaa miti, irri ni bukata, jalli ni gubata

• Marxoon otoo fiiganii hidhatan otuma fiiganii nama irraa bu’a

• Mataa hiyyaassaatti haaduu baru

• Midhaan eeguun baalatti hafe

• Mucaa keetiin qabii mucaa koo naa qabi jettehaati mucaa

• Muka jabana qabu reejjiitti dhibaafatu

• Morkii dhaaf haaduu liqimsu

• Nama foon beeku sombaan hin sobani

• Namni akka fardaa nyaatu, gaafa akka namaa nyaate rakkata

• Namni beela’e waan quufu hin se’u

• Namni dhadhaa afaan kaa’an, dhakaa afaan nama kaa’a

• Namni gaafa irrechaa duude, sirba irreechaa sirbaa hafa

• Namni guyyaa bofa arge halkan teepha dheessa

• Namni hudduu kooban galannii isaa dhuufuu dha

• Namni mana tokko ijaaru citaa wal hin saamu

• Namni nama arabsu nama hin faarsu

• Namni badaan bakka itti badutti mari’ata

• Namni gabaabaan otoo kabaja hin argatiin du’a

• Namni qotiyyoo hin qabne qacceen qalqala guutuu dha

• Nama kokkolfaa nama miidhuu fi bokkaan aduu baasaa roobu tokko

• Niitiin dhirsaaf kafana

• Niitiin marii malee fuudhan marii malee baati

• Niitiin afaan kaa’aami’eeffatte yoo kabaluuf jedhan afaan banti

• Nitaati jennaan harree qalle, hin tatuu jennaan harree ganne, qoricha jennaan isuma iyyuu dhaqnee dhabne

• Obboleessa laga gamaa mannaa gogaa dugduu(faaqqii) ollaa ofii wayya

• Obsaan aannan goromsaa dhuga

• Obsan malee hn warroomani

• Ofii badanii namaa hin malani

• Of jajjuun saree qarriffaan udaani

• Ofi iyyuu ni duuti maaliif of huuti

• Ofii jedhii na dhugi jedhe dhadhaan

• Okolee diddu okkotee hin diddu

• Ollaa araban jira akkamittin guddadha jette gurri

• Ollaan akkam bultee beeka, akkatti bule abbaatu beeka

• Ollaafi garaan nama hin diddiin

• Ollaa fi kateen nama xiqqeessiti

• Ol hin liqeessiin horii keetu badaa, gadi hin asaasiin hasa’aa keetu bushaa’a

• Otoo beeknuu huuba wajjin jette sareen

• Otoo garaan tarsa’e jiruu, darsa tarsa’eef boossi

• Otoo farda hin bitiin dirree bite

• Otoo fi eegeen gara boodaati

• Otoo garaan dudda duuba jiraate, qiletti nama darbata

• Otoo sireen nama hin dadhabiin tafkii fi tukaaniin nama dadhabdi

• Qaalluun kan ishee hin beektu kan namaa xibaarti

• Qaban qabaa hin guunnee gad-lakkisan bakkee guutti

• Qabbanaa’u harkaan gubnaan fal’aanan

• Qabanootuharkaa, hoo’itu fal’aanaan

• Qabeenyi fixeensa ganamaati

• Qalloo keessi sibiila

• Qalladhu illee ani obboleessa eebooti jette lilmoon

• qaaqeen yoo mataan ishee marge bade jetti

• Qarri lama wal hin waraanu

• Qeesiinwaaqayyoo itti dheekkam, daawwitii gurgurtee harree bitatte

• Qoonqoon darbu, maqaa hin dabarre nama irra kaa’a

• Qoonqoon bilchina eeggattee, qabbana dadhabde

• Qorichaofii beekan namaa kudhaamu

• Qotee bulaa doofaan, miila kee dhiqadhu jennaa, maalan dhiqadha borus nan qota jedhe

• Qurcii dhaan aboottadhu jennaan, qophoofneerra jedhe

• Raadni harree keessa ooltedhuufuu barattee galti

• Sa’a bonni ajjeese ganni maqaa fuudhe

• Saddetin heerume jarjarrsaa akka baranaa hin agarre jette jaartiin, salgaffaa irratti waraabessi bunnaan

• Salphoo soqolatte soqolaa gargaaru

• Saree soroobduun afaan isheef bukoo ykn. dudda isheef falaxaa hin dhabdu

• Sabni namatti jiguu irra gaarri (tulluun) namatti jiguu wayya

• Sareen duttu nama hin ciniintu

• Sanyii ibiddaa daaraatu nama guba

• Sareen warra nyaattuuf dutti

• Seenaa bar dhibbaa baruuf bardhibba jiraachuun dirqama miti

• Shanis elmamu kudhanis, kan koo qiraaciitti jette adurreen

• Sirbituu aggaammii beeku

• Sii uggum yaa gollobaa, anaafoo goommani ni dorroba inni gurr’uu soddomaa jette jaartiin horii ishee gollobaan fixnaan

• Sodaa abjuu hriba malee hin bulani

• Soogidda ofiif jettu mi’aayi kanaachi dhakaa taata

• Sombaaf aalbee hin barbaadani

• Suphee dhooftuun fayyaa gorgurtee, cabaatti nyaatti

• Taa’anii fannisanii dhaabatanii fuudhuun nama dhiba

• Takkaa dhuufuun namummaa dh, lammmeessuun harrummaadha

• Tikseen dhiyootti dhiifte fagootti barbaacha deemti

• Tiksee haaraan horii irraa silmii buqqisaa oolti

• Tokko cabe jedhe maraataan dhakaa gabaatti darbatee

• tokko kophee dhabeetu booha, tokko immoo miila dhabee booha

• Tufani hin arraabani

• Udaan lafatti jibban funyaan nama tuqa

• Ulee bofa itti ajjeesan alumatti gatu

• Ulee fi dubbiin gabaabduu wayya

• Ulfinaa fi marcuma abbaatu of jala baata

• Waa’een garbaa daakuu fi bishaani

• Waan ergisaa galu fokkisa

• Waan jiilaniin kakatu

• Waan kocaan kaa’e allaattiin hin argu

• Waan namaa kaballaa malee hin quufani

• Waan samii bu’e dacheen baachuu hin dadhabu

• Waan uffattu hin qabdu haguuggatee bobbaa teessi

• Waan warri waarii hasa’aan, Ijoolen waaree odeesiti

• Wadalli harree nitii isaa irraa waraabessa hin dhowwu

• Wal-fakkaattiin wal barbaaddi

• Wali galan, alaa galan

• Wallaalaan waan beeku dubbata, beekaan waan dubbatu beeka

• Waaqaaf safuu jette hindaaqqoon bishaan liqimsitee

• Warra gowwaa sareen torba

• Waraabessi bakka takkaa nyaatetti sagal deddeebi’a

• Waraabessi biyya hin beekne dhaqee gogaa naa afaa jedhe

• Waraabessi waan halkan hojjete beekee guyyaa dhokata

• Yaa marqaa si afuufuun si liqimsuufi

• Yoo ala dhiisan mana seenan, yoo mana dhiisan eessa seenan

• Yoo boora’e malee hin taliilu

• Yoo ejjennaa tolan darbatanii haleelu

• Yoo iyyan malee hin dhalchanii jedhe korbeesi hoolaa kan re’eetiin

• Yoo suuta ejjetan qoreen suuta nama waraanti

• yoo dhaqna of jaalatan fuula dhiqatu

• Yoo namaa oogan eelee jalatti namaa marqu

• yoo ta’eef miinjee naa taata jette intalli

• Waliigalan alaa galan.

• Kan akka fardaa nyaatu gaafa akka namaatti nyaate du'a.

• Garaacha dheedhii, garaatti beeki.

• Midhaan warra raatuu, bona bona nyaatu.

• Bayxu bayxi malee saree ija hin kuulan.

• Jaamtu jaamti malee, saree ija hin dhiqan

• Haadha hinqabdu hakkoof boossi.

• Keessumaa qamalee raafuu keessati argu.

• Hiyyeessa boo'icha hingorsani innuu jalleesee naqa.

• Sareen sarbaa hinqabdu mukarbaa hinyaabbattu.

• Gadheen qalbii hinqabdu kan darbe hinyaadatu.

• Kan lafatti wal hintaane muka wajjiin hinkoru.

• Fincaan lukkuu kan arge haa himuu.

• Durattuu durii maalayyaa waaqoo lama tahe.

• Arruma salaattee arruma maraatte.

• Yaanni karaa hin dhaleessu.

• Qilleensarratti mana hin ijaaran.

• Dhugaan niqallatti malee hincittu.

• Osoo gubadhuun kolfa jette akaayiin.

• Eboo darbatanii jinfuu hinqabatan.

• Akka cabanitti hokkolan.

• Ni turra malee ni urra jette boonbiin.

• Alaa manatti galan.

• Kokkolfaa nama nyaatti gonfaan.

• Katuffatantu ardaa dhaala.

• Bara barri argate buqqeetu dhagaa cabsa.

• Harreen fe'aa barbaaddu ufiin ooydaa dhufti.

• Yaa soogidda ofii jettu mi'aayi ta'uu baannaan dhagaadha jadhanii si darbu.